Mimo zniszczeń II wojny światowej teren kętrzyńskiej starówki zachował dawny układ urbanistyczny i nadal jest otoczony dużymi fragmentami średniowiecznych murów obronnych. Wędrówkę po mieście warto zacząć od dawnego placu zamkowego i jednego z najstarszych zabytków Kętrzyna, zamku krzyżackiego. Wybudowany w latach 1360-74 zastąpił wcześniejszą, kilkakrotnie spaloną, drewnianą strażnicę. Około połowy XVI wieku zamek otoczono dodatkowymi murami obronnymi z trzema wysokimi basztami w narożnikach. Dolne partie tych umocnień zachowały się do dni obecnych. Zamek był siedzibą prokuratora, administratora i dowódcy wojsk krzyżackich w prokuratorii rastenburskiej. Zajmował on największe, północne skrzydło budowli. Znajdowała się tu również kaplica zamkowa. Dziedziniec pierwotnie otaczały drewniane krużganki, a przy skrzydle wschodnim znajdowała się studnia. Budowlę wielokrotnie przebudowywano, w 1662 roku na dziedzińcu dobudowano basztę z klatką schodową, obniżono również najwyższe skrzydło północne. Zamek stał się siedzibą starostwa.
Zamek krzyżacki w Kętrzynie
Na początku XX wieku budowlę zaadoptowano na pomieszczenia biurowe i mieszkalne. W 1945 roku po zajęciu miasta przez wojska Armii Czerwonej wraz z większością zabytkowej zabudowy spłonął i do lat sześćdziesiątych stał jako ruina. W latach 1962-67 zamek został odbudowany. Projekt odbudowy zakładał przywrócenie pierwotnego gotyckiego kształtu budowli utraconego w wyniku wielokrotnego przebudowania. Obiekt przeznaczono na cele kulturalno-edukacyjne. Warto zwiedzić mieszczące się tu Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego. Znajdują się tu między innymi ekspozycje przedmiotów pochodzących z okolicznych pałaców i zabytkowych kościołów, kolekcja średniowiecznych rzeźb z XV wieku, epitafia i chorągwie pogrzebowe oraz kolekcja dawnego rzemiosła artystycznego.
W drugim narożniku fortyfikacji miejskich stoi kościół św. Jerzego. Legenda łączy go z zamkiem podziemnym przejściem. Niestety nie ma udokumentowanych źródeł potwierdzających istnienie podziemnych korytarzy. Kościół św. Jerzego jest jednym z niewielu na Warmii i Mazurach kościołów warownych, spełniających funkcje obronne. Jego budowę zaczęto wkrótce po nadaniu osadzie praw miejskich. Początkowo była to świątynia jednonawowa.
Kościół św. Jerzego w Kętrzynie
Z czasem dobudowano wysoką na 48 metrów wieżę obserwacyjną. Wokół niej oraz wzdłuż dachów dobudowano krużganki służące straży miejskiej. Kościół otaczały dodatkowe mury obronne z trzema basztami, z których dwie, tzw. Niedźwiedzia i św. Józefa, zachowały się do dziś. Na początku XVI wieku kościół rozbudowano do świątyni trzynawowej przez poszerzenie w kierunku południowym. Powstała również druga, niższa wieża dzwonna. Przy wieży dobudowano prezbiterium. Ciekawostką architektoniczną jest fakt, iż prezbiterium nie jest wzniesione na osi nawy głównej, lecz jest odchylone w lewą stronę. Można to zaobserwować stojąc na końcu kościoła w nawie głównej. Z tego miejsca nie widać okna z lewej strony prezbiterium. W 1515 roku mistrz Matz z Gdańska zastąpił dotychczasowy płaski strop pięknymi sklepieniami kryształowymi, które zachowane do dziś stanowią dużą wartość architektoniczną. Po przejściu ostatniego wielkiego mistrza krzyżackiego na luteranizm świątynię przekształcono na zbór luterański. Z tego okresu pochodzą obrazy św. Marcina i św. Tomasza, płyty nagrobne umieszczone z tyłu lewej nawy oraz ambona, która powstała w 1594 roku i jest najcenniejszym elementem wyposażenia. Z tyłu prawej nawy w podstawie wieży obronnej zachowały się pomieszczenia pełniące prawdopodobnie funkcje cel. Do prawej nawy kościoła przylega dawna kaplica św. Jakuba, przekształcona później w baptysterium, a obecnie mieszcząca kaplicę Matki Bożej Ostrobramskiej. W lewej nawie stoi neogotycki ołtarz z XIX wieku, który przed 1945 rokiem pełnił funkcję ołtarza głównego. Za nim nad zakrystią mieści się sala muzealna prezentująca historię kościoła. Kościół posiada organy wykonane przez Jana Mosengela, budowniczego organów w sąsiedniej Świętej Lipce. Ich obecny, neogotycki prospekt pochodzi z 1882 roku. Kościół szczęśliwie przetrwał koniec II wojny światowej i po 1945 roku został ponownie przekształcony w świątynię katolicką. W 1997 roku został wyniesiony do godności Bazyliki Mniejszej. Przy kościele można zwiedzić ciekawe lapidarium gromadzące zabytkowe nagrobki i płyty nagrobne z okolicznych cmentarzy i kościołów.
Kościół ewangelicki św.Jana
Z kościołem św. Jerzego sąsiaduje niewielki, ale o interesującej historii, ewangelicki kościół św. Jana. Początkowo była to kaplica cmentarza, w XVI wieku przekształcona na kościół i szkołę. Założona w 1545 roku przez księcia Albrechta Hohenzollerna szkoła łacińska, mieszcząca się na piętrze budynku przygotowywała do studiów na uniwersytecie w Królewcu. Kościół św. Jana zwany też Kościołem Polskim służył polskiej gminie ewangelickiej i obecnie jest świątynią parafii ewangelicko-augsburskiej. Już w średniowieczu na północ od murów miejskich zaczęło się rozwijać przedmieście, które w XIX wieku dało początek nowemu centrum miasta.
Ratusz miejski
Na miejscu dawnego cmentarza powstał nowy rynek. Jego głównym elementem jest neogotycki ratusz, wybudowany w 1886 roku. Stał się on nową siedzibą władz miejskich po zburzeniu starego ratusza. W 1895 roku powstała również nowa siedziba starostwa. W 1907 roku do nowej siedziby przeniesiono Gimnazjum Księcia Albrechta, które było kontynuacją szkoły łacińskiej działającej przy Kościele Polskim. Obecnie mieści się tu Zespół Szkół Ogólnokształcących. W pobliżu nowego rynku miasta stoi neogotycki kościół św. Katarzyny z 1896 roku. Pierwszy kościół pod tym wezwaniem, jeden z najstarszych w okolicy, istniejący od pierwszej połowy XIV wieku został rozebrany w roku 1820.
Dawna loża masońska
Interesującym zabytkiem jest loża masońska wybudowana w 1864 roku na miejscu dawnej fosy. Neogotycki budynek był siedzibą loży „Trzy Bramy Świątyni”. Jest to jeden z niewielu zachowanych w Polsce przykładów architektury wolnomularskiej. Obecnie mieści się tu Polsko-Niemieckie Centrum Kultury im. Arno Holza.
W Kętrzynie warto również zwiedzić skromną cerkiew prawosławną, której wnętrze zdobią freski Jerzego Nowosielskiego, wybitnego polskiego malarza i twórcy ikon.
Jedną z atrakcji miasta jest Stado Ogierów. Stadninę koni utworzono w ówczesnym Rastenburgu w 1877 roku. Do 1945 roku hodowano tu głównie konie rasy wschodnio-pruskiej i trakeńskiej. Obecnie w stadzie znajdują się konie rasy zimnokrwistej oraz konie ras szlachetnych. Organizowane są zawody oraz pokazy konne. Istnieje możliwość przejażdżki bryczkami po okolicy.
Stado ogierów
W okolicy Stada Ogierów i jeziorka miejskiego znajduje się Kompleks rekreacyjno-sportowy „Kętrzynianka”. Główną atrakcją dla miłośników sportów wodnych jest nowoczesny kompleks basenów, w skład którego wchodzą dwa baseny: sportowy i rekreacyjny oraz mini basenik dla dzieci. Baseny uatrakcyjnione zostały zjeżdżalnią, biczami, gejzerami i szerokim wachlarzem masaży wodnych. Zwolennicy tenisa na terenie obiektu do dyspozycji mają wysokiej jakości korty ziemne. Dwa na otwartej przestrzeni oraz dwa zadaszone, dzięki czemu korzystać można z nich niezależnie od pogody. Dla początkujących przygotowana jest ścianka do ćwiczeń z obszernym wybiegiem. Korty wyposażone są w trybuny z odpowiednią liczbą miejsc, co stwarza możliwość rozgrywania zawodów. Miłośnicy spokojniejszego spędzania wolnego czasu mogą skorzystać z pola do minigolfa, w skład którego wchodzi osiemnaście stanowisk o różnych stopniach trudności. Udostępnione dla wszystkich odwiedzających są także boiska do gier zespołowych o różnych nawierzchniach. Zagrać można w piłkę siatkową, piłkę siatkową plażową oraz koszykówkę. Atrakcją dla najmłodszych jest kącik bogato wyposażony w zabawki.
Kompleks Rekreacyjno-Sportowy KĘTRZYNIANKA
W sezonie letnim warto udać się do Amfiteatru, który od swojego powstania stał się miejscem, gdzie odbywa się większość imprez plenerowych. W sąsiedztwie jeziorka miejskiego tworzy idealny punkt odpoczynku i relaksu. Organizowane są tam liczne koncerty i przeglądy artystyczne. Na trwałe do kalendarza kulturalnego wpisały się: Kaperalia, Kętrzyński Wieczór Kabaretowy oraz Międzynarodowa Parada Orkiestr Dętych. Dla miłośników projekcji filmowych na świeżym powietrzu, co roku organizowany jest cykl Kina Plenerowego. Wyświetlane są hity filmowe będące zestawieniem różnych gatunków filmowych. Na terenie obiektu znajduje się bar. Jest także strefa dla najmłodszych z placami zabaw.
Amfiteatr – kino letnie
