Reszel i okolice

Reszel to 5-tysięczne miasto leżące na dawnej granicy Warmii i Mazur. Położone wśród morenowych pagórków, nad doliną rzeki Sajny jest jednym z najbardziej malowniczych miast Warmii i Mazur. Wiele zabytków w mieście pochodzi z XIV i XV wieku, a prawie wszystkie budynki reszelskiej starówki stoją na starych, średniowiecznych fundamentach. Na południowy-wschód od miasta leżą jeziora należące do Pojezierza Mrągowskiego. Tu przebiega szlak kajakowy rzeką Dajną (35.5km) mający swój początek na jeziorze Wągiel gm. Piecki biegnący przez jezioro Dejnowo do rzeki Guber i dalej do rzeki Łyny. Reszel jako jedno z niewielu miast w regionie zachował dawny, pochodzący jeszcze ze średniowiecza, układ urbanistyczny. W latach osiemdziesiątych XX wieku został wpisany na międzynarodową listę miast zabytkowych ICOMOS – Międzynarodowej Rady Zabytków i Zespołów Zabytkowych, działającej pod patronatem UNESCO. Od wielu lat trwają prace rewaloryzacyjne, mające na celu przywrócenie dawnego wyglądu reszelskiej Starówki.

Historia

Początki miasta sięgają czasów, gdy na ziemiach tych mieszkały plemiona dawnych Prusów. Najstarsze wzmianki o osadzie pruskiej nad rzeką Izerą pochodzą z pierwszej połowy XIII wieku. Została ona zdobyta w 1241 roku przez zakon krzyżacki, który postawił w tym miejscu strażnicę. W 1254 Reszel przypadł biskupowi warmińskiemu 12 lipca 1337r osada otrzymała prawa miejskie chełmińskie. Nie zachowały się do naszych czasów XIV-wieczne dokumenty mówiące o budowie miejskiego kościoła. Jak jednak sądzi się, rozbudowa miała nastąpić w czasie ogólnej rozbudowy Reszla, czyli w latach 1360-1380. Wówczas trwały również prace nad budową ratusza, zamku, kościoła Augustianów, umocnień obronnych i kanalizacji. Zamek stanął na skarpie nad doliną Izery/Sajny. W 1337r rozpoczęto budowę murów obronnych z basztami i trzema bramami: Wysoką, Królewiecką, Rybacką. Reszel w tym czasie był trzecim co do wielkości grodem Warmii po Braniewie i Lidzbarku Warmińskim.
W 1466 roku po zakończeniu wojny trzynastoletniej Warmia przeszła pod panowanie króla polskiego, a Reszel stał się polskim miastem granicznym. Na początku XVI wieku z inicjatywy biskupa warmińskiego rozbudowano fortyfikacje miejskie wraz zamkiem. W latach trzydziestych XVII wieku z Braniewa do Reszla przybyli jezuici, zakładając kolegium w dawnym klasztorze augustiańskim. Była to szkoła przygotowująca do dalszej nauki w słynnym Collegium Hosianum w Braniewie. Jezuici otrzymali również prawo do administracji i użytkowania Świętej Lipki, która wkrótce stała się najważniejszym sanktuarium maryjnym na Warmii i Prusach. Lata największego rozkwitu miasta to okres baroku. Reszel bogacił się i w 1655 r. został wykupiony z władzy biskupów. Miasto stało się słynne z warsztatów rzeźbiarskich, snycerskich, kowalskich i złotniczych. Reszelscy rzemieślnicy pracowali między innymi przy budowie kościoła w Świętej Lipce. Rozwijał się handel suknem i zbożem. W 1772 roku miasto zostało przyłączone do Prus.
Na początku XIX wieku Reszel ogarnęły dwa wielkie pożary, które w znacznym stopniu zniszczyły zabudowę. Odbudowa miasta pociągnęła za sobą między innymi rozbiórkę części murów obronnych oraz przebudowę zamku, który przekazano gminie ewangelickiej. Miasto szczęśliwie przetrwało okres II wojny światowej. Wycofanie wojsk niemieckich i wkroczenie oddziałów Armii Czerwonej nie spowodowało wielkich zniszczeń, które nie ominęły wiele sąsiednich miast na Warmii i Mazurach. Dzięki temu możemy dziś zwiedzać miasto w układzie urbanistycznym, który niewiele zmienił się od stuleci.